“Ben jij een heks?”
Deze vraag kreeg ik een tijdje terug toen ik met iemand in gesprek was over mijn vak.
Ik vertelde namelijk dat ik soms, indien gewenst, rituelen op maat maak.
Deze gesprekspartner kreeg hierbij de associatie “heks”. Hoogtijd dus om uit te leggen wat ik bedoel met rituelen maken.
Laat ik beginnen met een citaat van Leo Fijen: “Als je niet weet wat je moet doen, weet je door rituelen weer wat je kunt doen. Want rituelen geven je woorden en handvatten als je sprakeloos bent”.
Maar wat zijn rituelen dan? Een ritueel is een opeenvolging van handelingen in een bepaalde volgorde op een bepaalde plaats. Bekende voorbeelden van rituelen zijn het aansnijden van de bruidstaart door het bruidspaar, het afkloppen van ongeluk of proosten met drinkglazen.
Je hebt vast zelf rituelen. Dagelijkse gewoonten zoals het kopje koffie tijdens het lezen van de krant. Dit is zo’n gewoonte in je bestaan, dat het onwennig voelt wanneer de koffie op is.
We kennen ook jaarlijkse rituelen. Denk daarbij aan het (gezamenlijk) opzetten van de kerstboom.
Ook kennen we collectieve rituelen zoals Allerzielen of Dodenherdenking.
Rituelen zijn heel belangrijk. Het vertrouwde karakter van het ritueel is van belang, zowel voor een individuele persoon, die zich erdoor op zijn/haar gemak voelt, als voor een samenleving, waarbinnen het ritueel een bindmiddel tussen de personen is.
Schrijver en pastor Marinus van de Berg zegt hierover: “Rituelen zijn een belangrijke bijdrage aan de geestelijke gezondheid”.
Ja, leuk, deze theorie, maar hoe vertaal ik dat naar de praktijk?
Iedereen kent momenten in het leven die levensbepalend zijn. Denk hierbij aan de geboorte van een kind, een huwelijk, overlijden, maar ook een emigratie, adoptie, of echtscheiding.
Ik geef betekenis aan dergelijke momenten. Daarbij ga ik, samen met betrokkenen, op zoek naar een persoonlijk symbool. Welk voorwerp, muziekstuk, kunstwerk, woord, natuurelement staat symbool voor de situatie. Als dat symbool is gevonden maak ik daaromheen een ceremonie, en een ritueel.
Zo mocht ik de afscheidsplechtigheid verzorgen van een mevrouw die enorm kleurrijk door het leven ging. Daarnaast hield ze enorm van bloemen.
Tijdens haar afscheid schikten we het boeket van haar leven.
Daarbij gaf ik betekenis aan iedere bloem én de kleur van die bloem.
Een rode roos mag dan natuurlijk niet ontbreken. Als symbool van de liefde, zowel in kleur als bloem hoorde die in het boeket. Want is het je wel eens opgevallen dat de bloemblaadjes hartvormig zijn?
Een gele gerbera. De kleur geel staat voor warmte, creativiteit en enthousiasme. Mevrouw was een enthousiaste en warme vrouw met voor iedereen een belangstellend woord.
De gerbera wordt gezien als een allemansvriend, de bloem met de warme uitstraling die iedereen vrolijk maakt.
Met nog vijf andere bloemen maakten we een prachtig boeket, en konden we veel vertellen over het leven van de overledene.
Het boeket ging mee naar de begraafplaats en werd op het graf geplaatst, als warme deken van liefde.
Ben ik een heks? Absoluut niet! Het bedenken van een ritueel, voor welk belangrijk levensmoment dan ook, is prachtig om te doen. Ik ben ervan overtuigd dat het goed is voor de geestelijke gezondheid, het woorden biedt op momenten dat je sprakeloos bent en handvatten schenkt om met de situatie om te gaan.